भक्तपुर, ३२ साउन । चान्द्रमासअनुसार श्रावण शुक्ल प्रतिपदादेखि भाद्र शुक्ल प्रतिपदासम्म नेवार समुदायले एक महिनासम्म मनाउने गुँला पर्व आजबाट सुरु भएको छ । बिशेष गरि बौद्ध समुदायले मनाइने यो पर्वमा सांस्कृतिक बाजागाजाका साथमा बुद्ध भगवानको भजनकीर्तन गाएर मठमन्दिर, बौद्ध चैत्य परिक्रममा गर्ने गरिन्छ । नेपाल भाषामा ‘गुँ’ को अर्थ नवौं र ‘ला’ को अर्थ महिना हो । यसरी गुँलाको अर्थ नवौं महिना भन्ने बुझिन्छ । आजै बिहानबाट बिभिन्न स्थानीय बौद्ध चैत्यहरुको परिक्रमा सुरु भएको यो पर्व भदौ ३० गते सम्पन्न हुनेछ ।

बौद्ध समुदायबाहेक हिन्दु धर्मावलम्वीका नेवार समुदायले पनि पछिल्लो वर्षहरुमा यो पर्व मनाउन थालेको स्थानीय संस्कृकर्मी रामशेखर शाक्यले बताउनु भयो । हरेक दिन दुईदेखि ३०० धर्मावलम्बीको सहभागिता रहने गुँला बाजाले प्रत्येक बिहान नगरका विभिन्न मठमन्दिर, बौद्ध विहार र चैत्य परिक्रमा गरेर विशेष पूजाआजाका साथ मनाउने उहाँलेक बताउनु भयो ।

यो पर्वको एक महिनाको अवधिमा नागपञ्चमीका दिन चाँगुनारायण मन्दिरमा, गाईजात्राका दिन भक्तपुर सहरको विभिन्न मठमन्दिर, देवालय र विहारको परिक्रमा समेत गर्ने प्रचलन छ । यस पर्वमा विशेषगरी स्वयम्भू महाचैत्य, बौद्ध चैत्य, स्थानीइ बहाः, बही, चैत्यलगायत उपत्यकाका विभिन्न चैत्यस्थलको दैनिक परिक्रमा गरिन्छ । यो पर्वमा राँगा, भेडाको सिङबाट बनाइएको ‘न्याकुँ’ बाजा, दाफा, धाः, बाँसुरी, धिमे, भुस्यालगायत नौ बाजा बजाएर परिक्रमा गर्ने प्रचलन छ ।

काठमाडौंवासीले स्वयम्भू महाचैत्य दर्शन गरेपछि शोभा भगवती हुँदै विजयेश्वरी र त्यहाँबाट केलटोलस्थित सेतो मत्स्येन्द्रनाथ दर्शन गर्ने, ललितपुरवासीले पाटन र चोभारस्थित मत्स्येन्द्रनाथ मन्दिर, मन्जुश्री, गोल्डेन टेम्पल लगायत पाटनका विभिन्न विहार÷महाविहारमा पूजा गर्न गर्ने गर्दछन् । भक्तपुर र मध्यपुरथिमिमा पनि यो पर्व बिभिन्न बहाः बहि, चैतयलगायतको परिक्रमा गरि मनाउने गरिन्छ ।

धार्मिक दृष्टिकोणले यस पर्वसँगै नाग पञ्चमी, पञ्चदान, रक्षाबन्धन जनैपूर्णिमा, गाईजात्रा, मतःयाः, देवपत्तनमा खड्गजात्रा, कृष्णाष्टमी, बाबुको मुख हेर्ने पर्व आउँछन् । उपत्यकावासीले गाईजात्रा सापारुका दिन ललितपुरस्थित कुम्भेश्वर मन्दिर, काठमाडौँको स्वयम्भू, शोभा भगवती, गणबहालको सेतो मच्छिन्द्र्रनाथ र अन्तिम दिन ललितपुरको बुङ्मती, खोकना, कीर्तिपुरको जलविनायक र चोभारको आदित्यनाथ मन्दिरमा गएर विशेष पूजाआजा गरी सम्पन्न गर्ने गुरु महाबीर बज्राचार्यले बताउनुभयो ।

कतिपय ठाउँमा गुँला पर्वमा बजाउने बाजागाजामा आर्थिक अभाव र जनशक्ति अभावका कारण कपाली समुदायले बजाउने म्वाली बाजाबिना नै गुँला पर्व मनाएको गरिएको छ । गुरु बज्राचार्यले यो पर्वमा एक महिनासम्म दशशीलको पालना गर्नु पर्ने बताउनु हुन्छ । त्यो नसक्नेले अष्टशील र त्यो पनि नसक्नेले पञ्चशील पालना गर्नुपर्ने भन्दै यो अबधीमा कम्तीमा पनि प्राणी हिंसा नगर्ने, कसैले नदिइ केही पनि नलिने, नराम्रो काम गर्ने, झुटो कुरा नबोल्ने, लागुपदार्थ एवं मद्यपान नगर्ने, परस्त्री सम्पर्क नगर्ने बताउनुहुन्छ ।

सकेसम्म अग्लो खाटमा नसुत्ने, मनोरञ्जन नगर्ने, समयमै भोजन गर्ने, आभूषण ग्रहण नगर्ने र ब्रह्मचर्यमा बस्ने सके दशशीलनै पालना हुने उहाँले बताउनुभयो । त्यस्तै यसवर्ष आज बिहान मध्यपुरथिमि नगरपालिका–१, लोहकिल्थलीस्थित दिव्यश्वरी ज्ञानमाला भजन खलःले गुँला यात्रा निकालेको छ । खलले सार्वजनिक रुपमा आव्हान गरि गुँला पर्वको अवसरमा ४ गते चाँगुनारायण, ६ गते बुधवार साँखु बज्रयोगिनी,१३ गते काभ्रेपलाञ्चोकको नमो बुद्ध, २० बुधवार बाडेगाउँ, २७ गते ललितपुरको जलविनायक र कार्यविनायक तथा ३० गतेस्वम्भु महाचैत्यको परिक्रमा गर्ने गरि पर्वमा सहभागि हुन आव्हान गरेको छ ।

स्थानीयले महिलाहरुले नेवारी पोशाक लगाएर परिक्रमा र्गे प्रचलनछ । स्थानीयले बौद्ध चैत्यसँगै इष्टदेवता, गणेश, भीमसेन भैरवलगायतका देवी देवताको समेत परिक्रमा गर्ने प्रचलन बढेको छ । पर्व अबधीभर माछा मासु, जाँडरक्सी, गुन्द्रुक खान नहुने नियम छ । आज बिहानैदेखि मधयपुरथिपम, भक्तपुरका बिभिन्न चैतयहरुमा नौ बाजा बजाउदै परिक्रमा गरि गुलाँ पर्व सुरु भएको छ ।