भक्तपुर, ८ असोज : नजिकै सिद्धिकाली मन्दिर । मन्दिरको पूर्वपट्टि मध्यपुरथिमि नगरपालिका–५ हात्तिमहांकालमा रहेको सिद्धिकाली मिट फ्रेस सेन्टरको नाममा २५ वर्ष अगाडिदेखि सञ्चालित बधशाला । बधशालाको खाली भुईमा बुढा भैसीँ काटेर मासुहरु छरपष्ट छरिएका । सँगै गोठमा बध गर्ने तयारीका लागि बाधिएका आठ वटा भैसीँ ।
त्यहीँ गोठबाट बगेर आएको मलमुत्र बिक्रीका लागि काटिदै गरेको मासुमै मिसिएर ढलतिर बगिरहेको । मासु, रगत, आन्द्रा, कलेजो, फोक्सोमा झिंगा भन्किरहेको । खुद्रा पसलमा बिक्रीका लागि मासु लैजान भेला भएका मासु पसल सञ्चालकहरु त्यही फोहोर भैसीको मासु बिक्री गर्न लैजाने तयारी गरिरहेका । अत्यन्तै घिनलाग्दो दृश्य हो, यहाँको बधशालाको । बस्तीमा तीन बधशाला सबैको अबस्था उस्तै नै छ ।
जिल्ला प्रशासन कार्यालय भक्तपुरको नेतृत्वमा मध्यपुरथिमि नगरपालिका भित्रका बिभिन्न बधबास्थित एवं मासु पसलहरुमा गरिएको अनुगमनका दृश्य फोहोर, घिनलाग्दो मात्रै थिए । वर्षौदेखि कानून उलंघन गरेर आमउपभोक्ता ठग्दै उनीहरुको स्वास्थ्यमाथि चरम खेलबाड थियो । अनुगमनमा निस्केको टोली मध्येका अधिकांशले भन्दै थिए, ‘छि, भैसीँको मासु, त्यो पनि यस्तो फोहोर र लापर्वाही ? हजारौ उपभोक्ता ठगि गर्दै मानवीय स्वास्थ्य माथि खेलबाड गर्नेलाई त जति कारबाही गरे पनि कम हुन्छ ।’
सहायक प्रमुख जिल्ला अधिकारी माधवप्रसाद शर्माको नेतृत्वमा गएको अनुगमनमा रत्नदेवी खड्गी, बुधरत्न शाहीले सञ्चालन गरेको सिद्धिकाली मिट फ्रेस सेन्टरले भैसीँ काटेर राँगोको मासु भन्दै बिक्री गरेको, बधशालामै भैसीँ बाधेर मलमुत्र काटेको मासुमै मिसिने गरेको, बधस्थल दर्ता नगरी सञ्चालन गरेको, वातावरण प्रतिकुल पार्ने गरि लादी फालिएकोलगायतका कसुर देखिए पछि टोलीले रु. २० हजार जरिवाना लगाएको छ ।
पसलमा बिक्रीका लागि मासु लैजान कुरिरहेकी कमला खड्गीले भैसीँकै मासु भन्ने थाहा पाएर पनि बिक्रीका लागि लैजाने गरेको बताउनु भयो । उहाँले भन्नुभयो, “धेरै जस्तो ग्राहक छालामा बाक्लो बोसो भएको मासु खोज्न आउँछन्, त्यस्तो मासु भैसीको मात्रै हुन्छ, मःमः मसलमा पनि बोसो भएकै मासु खोज्न आउँछन्, त्यसैले बिक्री गर्न भैसीको मासु लाने गरेको हो ।” ग्राहकले भैसीको मासु बिक्री गर्दा पनि राँगोकै भन्ने बुझेर लैजाने गरेको र भैसीको मासु पनि राँगोकै मासुको मूल्यमा बिक्री गर्ने गरेको उहाँले बताउनु भयो ।
अनुगमन हेर्न आएकी एक छिमेकीले टोलीमाथि गुनासो गर्दै भन्नुभयो, “अनुगमन गरेर मात्रै हुदैन, सिमाना कटाएर भैसीँ नेपाल ल्याउन दिनै भएन, यहाँ कति बुढा, रोगी र कहिले त पेटमा बच्चा भएको भैसीँ पनि काट्छन्, त्यस्तो मासु बजारमा जान्छ ।” नजिकै रहेको जय श्री बालकुमारी बफलो सप्लायर्स र भगवाणकृष्ण खड्गीले सञ्चालन गरेको सिद्धिकाली मिट सप्लायर्सको अबस्था पनि उस्तै थियो । दुबै बधशाला २५ वर्ष अगाडिदेखि नै दर्ता बिनानै सञ्चालनमा रहेको कामदारहरुले बताए । ती दुबै बधशालामा पनि भुईमै राँगो काटेर नजिकै लादी राखिएको, रगत, मासु फोहोर भुईमै राखेर काटिएर बजार पठाएको, बधशाखा अत्यन्तै फोहोर रहेको, हड्डीहरुको व्यबस्थापन नगरिएको पाइएको थियो ।
अनुगमन टोलीले बालकुमारी बफलो सप्लायर्स र सिद्धिकाली मिट सप्लायर्सलाई पहिलो पटकलाई चेतावनी दिदै रु. १० हजारका दरले जरिवाना लगाएको छ भने बधशाला दर्ता गर्न र मापदण्ड भित्र रहेर मात्रै सञ्चालन गर्न निर्देशन दिएको सहायक प्रजिअ शर्माले जानकारी दिनु भयो । सिद्धिकाली मिट सप्लायर्सका सञ्चालकले भने मध्यपुरथिमि नगरपालिकाले बधशाला दर्ता गर्न जादा दर्ता नगरी पठाएको र नगरपालिकाले यसअघि कुनै अनुगमन नगरेको, बधशाला कसरी सञ्चालन गर्ने भनेर जानकारी नगराएको गुनासो गरेका थिए ।
अनुगमन टोलीले बाहाखा, बोडे, नगरदेश लगायतका मासु पसल अनुगमन गर्दा सबै पसल अत्यन्तै फोहोर र मापदण्ड भित्र नरहेको पाइए पछि जरिवाना लगाएको छ । अनुगमनमा लक्ष्मी खड्गी, विनोद खड्गी, रमेश खड्गी भनिने बुद्धिबहादुर खड्गी, सुनिल खड्गीको पसल र अरनिको फ्रेस हाउस गरि पाँच वटै पसललाई रु. पाँच हजारका दरले जरिवाना लगाएको छभने दिलकाजी मासु पसललाई रु. दुई हजार जरिवाना लगाएको छ । सबैलाई चार दिन भित्र जिल्ला प्रशासन कार्यालयमा हाजिर हुन निर्देशन दिएको र रामेछाप फ्रेस मिटलाई अझै सफा गर्न सचेत गराएको सहायक प्रजिअ शर्माले जानकारी दिनु भयो ।
टोलीले तीन बधशाला र सात मासु पसलको अनुगमन गरि कूल रु. ६७ हजार जरिवाना लगाएको जानकारी दिदै सहायक प्रजिअ एवं टोलीका संयोजक शर्माले उपभोक्ता संरक्षण ऐन २०७५ को दफा २८ खण्ड (क) र (ग) अनुसार जरिवना गरि दर्ता नभएका पसललाई सम्बन्धित निकायमा दर्ता गर्न, नियमित रुपमा नविकरण गर्न, हरेक वर्ष कर चुक्ता गर्न, सरसफाई गर्न, मूल्य सूचीँ टाँस्न र मापदण्ड भित्र रहेर व्यवसाय सञ्चालन गर्न निर्देशन दिएको बताउनु भयो ।
अनुगमनमा घरेलु तथा साना उद्योग कार्यालय भक्तपुरका प्रमुख उमेशकुमार दाहालले अत्यन्तै अब्यबस्थित, फोहोर, लापर्वाही रुपमा व्यबसाय सञ्चालन गरेको र पशुको स्वास्थ्यसमेत जाँच नगरी अस्वस्थकर मासु बिक्री गरिएको पाइएको बताउनु भयो । यस्ता व्यबसायीले अटेर गरे कडा कारबाहीको नीति अबलम्बन गर्नु पर्ने उहाँले बताउनु भयो ।
अनुगमनमा मध्यपुरथिमि नगरपालिकाका शाखा अधिकृत धनकुष्ण श्रेष्ठले नगरपालिकाले बधशाला प्रक्रिया सबै पुर्याएर आएमा व्यवसाय दर्ता गर्ने बताउदै नगरपालिकाले पनि यस्ता अनुगमनलाई तिब्रता दिएर कडा कारबाहीको नीति लिने बताउनु भयो ।
अनुगमनमै संलग्न राष्ट्रिय उपभोक्ता मञ्चका अध्यक्ष मनोज थापाले बधशाला र मासु पसलको अनुगमनले प्रष्ट रुपमा व्यवसायीले मानवीय स्वास्थ्यमाथि चरम लापर्वाही गरेको पाइएकाले कडा कारबाही गर्नु पर्ने बताउनु भयो । उहाँले भन्नुभयो, “राँगो भनेर भैसीँ काटेर बिक्री गर्नु कानूनमा पनि दण्डनीय हो, बधशालाको आफ्नै मापदण्ड छ, त्यसको पालना नगरी खुल्ला भुईमा भैसी र राँगो काटेर पसल पसलमा मासु पठाएर दैनिक हजारौ उपभोक्ता ठग्ने र उनीहरुको स्वास्थ्य माथि खेडबाड गर्ने काम भएको छ, अचम्म, यस्तो हुँदा पनि यहाँको नगरपालिकाले के हेरेर बसिरहेको छ ?”
अनुगमनमै रहेका भक्तपुर उद्योग वाणिज्य संघका प्रतिनिधि विश्वराम दुवालले बधशाला र मासु पसल हेर्दा अत्यन्तै निकृष्ट देखिएको बताउनु भयो । व्यबसायीले व्यवसाय सञ्चालन गर्दा न्यूनतम मापदण्ड पनि पालना नगर्ने र दैनिक उपभोग्य एवं यस्ता मासुजन्य पदार्थ जसले छिट्टै रोग निम्त्याउन सक्छ, त्यस्तो व्यबसाय सञ्चालनमा संवेदनशील हुनु पर्नेमा लापर्वाही गरेको पाइएको बताउनु भयो ।
भक्तपुरकी प्रमुख जिल्ला अधिकारी रुद्रादेवी शर्माले भने २०७९ साउनदेखि आजसम्म जिल्ला प्रशासन कार्यालयको संयोजनमा ६५ वटा पसल र फर्महरुको अनुगमन गरेको बताउनु भयो । उहाँले भन्नुभयो, “यो अबधीको अनुगमनमा चार लाख १६ हजार रुपैयाँ जरिवाना र ११ लाख बराबरको म्याद गुज्रेको खाद्यान्न जफत गरि नष्ट गरेका छौँ, हाम्रो उदेश्य जरिवाना लगाउने र नष्ट गर्ने भन्दा पनि व्यबसायलाई स्वच्छ सफा, नियमसंगत र कानूनको दायरामा ल्याउने प्रयास हो ।” उहाँले दशैँ, तिहार लगायतको चाँडपर्व नजिकिएकाले बजार अनुगमनलाई अझै तिब्रता दिने बताउनु भयो ।